Hordhac
Marka laga hadlayo horumarka tiknoolajiyadda blockchain-ka, waxaa muhiim ah in la fahmo labada lakab ee muhiimka ah ee lagu dhiso nidaamyada crypto – Layer 1 iyo Layer 2. Fahamka kala duwanaanshahooda wuxuu muhiim u yahay ganacsatada, maalgashadayaasha, iyo cid kasta oo danaynaysa horumarka tiknoolajiyaddan cusub.
Maqaalkan waxaan si faahfaahsan ugu eegi doonaa farqiga u dhexeeya Layer 1 iyo Layer 2, tusaalooyin dhabta ah, faa’iidooyinka iyo caqabadaha lakabyadaas, iyo sida ay u saameeyaan isticmaalka iyo horumarka blockchain-ka.
Waa Maxay Layer 1?
Layer 1 waa aasaaska blockchain kasta. Waa halka lagu qoro dhammaan waxyaabaha salka u ah nidaamka. Tusaalooyinka ugu caansan ee Layer 1 waxaa ka mid ah:
- Bitcoin
- Ethereum
- Solana
- Cardano
- BNB Chain
Blockchain-yadani waxay leeyihiin shabakado u gaar ah, consensus mechanism (sida Proof of Work ama Proof of Stake), iyo xeerar ay ku dhisan yihiin.
Faa’iidooyinka Layer 1:
- Waxay bixiyaan amni sare.
- Waa madaxbannaan oo iskood u shaqeeya.
- Waxaa lagu dhisi karaa barnaamijyo (dApps) toos ah.
Caqabadaha Layer 1:
- Xawaare xaddidan – sida Ethereum oo caan ku ah congestion.
- Qiimo sare oo ka baxaya isticmaalka (gas fees).
- Dhibaato la xiriirta scalability.
Waa Maxay Layer 2?
Layer 2 waa xal lagu kordhiyo waxqabadka Layer 1, iyadoo aan la bedelin blockchain-ka asalka ah. Waxay u shaqeysaa sidii lakab kore oo ku dheggan Layer 1 si ay u yareyso culeyska shabakadda.
Tusaalooyin caan ah:
- Polygon (xalka Ethereum)
- Arbitrum
- Optimism
- Lightning Network (xalka Bitcoin)
Layer 2 waxa ay u suurto gelisaa macaamil tiro badan in si dhakhso ah oo jaban loo fuliyo iyadoo la adeegsanayo Layer 1 marka kaliya oo loo baahdo.
Faa’iidooyinka Layer 2:
- Xawaare sare – macaamil badan daqiiqaddii.
- Qiime jaban – kharashaadka gas-ka oo hooseeya.
- Waxay ka dhigtaa blockchain-yada waaweyn kuwo la isticmaali karo.
Caqabadaha Layer 2:
- Maaha mid gebi ahaanba madax-bannaan – waxay ku tiirsan tahay Layer 1.
- Mararka qaar waxay keeni kartaa is waafajin la’aan.
- Adeegsigooda wuxuu u baahan karaa faham farsamo oo sare.
Farqiga u dhexeeya Layer 1 iyo Layer 2 Blockchains
Layer 1 iyo Layer 2 waa laba heer oo muhiim ah oo laga helo teknoolojiyadda blockchain, balse waxay u adeegaan siyaabo kala duwan. Marka hore, Layer 1 waa salka ama asaasiga blockchain-ka. Waxaa ka mid ah shabakadaha waaweyn sida Bitcoin, Ethereum, iyo Solana. Waxay bixiyaan dhammaan adeegyada muhiimka ah sida maaraynta xisaabaadka, sugidda amniga, iyo xaqiijinta macaamilada. Marka wax laga beddelo Layer 1, waxay u baahan tahay in laga beddelo shabakadda guud, taasoo caadiyan keenta in la sameeyo hard fork ama soft fork.
Dhanka kale, Layer 2 waa xal lagu dhiso dusha sare ee Layer 1 si loo xalliyo dhibaatooyin gaar ah, gaar ahaan kuwa la xiriira xawaaraha iyo qiimaha sarifka (scalability and transaction fees). Tusaale ahaan, Lightning Network ayaa loo adeegsadaa Bitcoin, halka Optimism iyo Arbitrum ay yihiin xalal loo adeegsado Ethereum. Layer 2 waxay macaamilada ka shaqeysiisaa meel ka baxsan shabakadda weyn, kadibna natiijada ayay ku celisaa Layer 1. Tani waxay keentaa in macaamiladu noqdaan degdeg ah oo jaban.
Sidaa darteed, farqiga u weyn ee u dhexeeya waa in Layer 1 uu yahay salka ugu weyn ee blockchain-ka halka Layer 2 uu yahay xal sare oo lagu wanaajiyo waxqabadka iyo xawaaraha, iyada oo aan la beddelin saldhigga hoose. Labaduba waa muhiim, mid walbana wuxuu leeyahay doorkiisa gaarka ah oo lama dhaafi karo.
Maxaa Looga Baahan Yahay Labadaba?
In kasta oo Layer 1 uu yahay aasaaska, Layer 2 wuxuu noqday lama huraan sababtoo ah baahida sii kordhaysa ee adeegsiga blockchain. Tusaale ahaan, Ethereum wuxuu leeyahay deganaansho iyo barnaamijyo badan, balse waxaa lagu eedeeyaa xawaare hoose iyo kharash sare. Polygon oo ah Layer 2 xal u ah Ethereum, wuxuu bixiyaa waxqabad dhakhso ah oo jaban.
Suuqyada Crypto iyo Doorarka Layer 1 & Layer 2
Haddii aad tahay maalgaliye ama ganacsade, fahamka lakabyadan wuxuu kaa caawin karaa inaad si wanaagsan u fahamto halka ay marayaan horumarka blockchain-ka iyo meelaha ay suurtagal tahay in lacag laga sameeyo. Teknoolajiyadan cusub waxay fure u noqon karaan xalka dhibaatooyin badan.
Dhamaad
Layer 1 iyo Layer 2 labaduba waa muhiim. Layer 1 waa tiirka ay ku taagan tahay blockchain-ku, halka Layer 2 uu yahay xalka kor u qaadaya adeegsiga tiknoolajiyaddaas.
Maalgashaduhu waa inuu fahmaa labadaas nidaam, si uu u go'aansado:
- Halkuu lacagtiisa gelinayo
- Shabakaddee ku habboon baahidiisa
- Teknoolajiyaddee leh mustaqbal ifaya
Adigoo baranaya sida Layer 1 iyo Layer 2 u shaqeeyaan, waxaad si wanaagsan u fahmi doontaa sida suuqyada crypto u kobcayaan, una kala duwan yihiin.
